Zastosowanie bylin w hortiterapii

By Paweł Kaźmierski | Referaty | Comments are Closed | 6 marca, 2018 | 0

Zastosowanie bylin w hortiterapii
Beata Płoszaj – Witkowska
Katedra Ogrodnictwa, Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie

Ogrodolecznictwo (hortiterapia, ogrodoterapia) jest jedną z metod terapii zajęciowej prowadzonej z osobami niepełnosprawnymi ale i osobami uzależnionymi (cybernarzędzia, alkohol, używki) lub z depresją. Terapia ta koncentruje się nie tylko na pracy w ogrodzie (terapia czynna), ale również na biernej obecności wśród roślin (terapia bierna). Rośliny ogrodnicze odgrywają bardzo ważną rolę w życiu człowieka i od najdawniejszych czasów są wykorzystywane jako źródło pożywienia (warzywa, owoce, zioła i przyprawy, jak i kwiaty), materiałów budowlanych, odzieży i lekarstw. Rośliny ozdobne, do których zaliczymy drzewa i krzewy ozdobne, rośliny jednoroczne i dwuletnie, cebulowe oraz byliny, znalazły zastosowanie w ogrodach terapeutycznych. W ogrodzie takim rośliny rozpoznawane są przez pacjentów poprzez swoje cechy charakterystyczne: fakturę, kształt i teksturę liści, budowę kwiatów jak i kwiatostanów, zapach oraz dźwięk wydawany przez owocostany lub liście. Dzięki nim uruchamiane są podstawowe zmysły takie jak: dotyk, węch oraz słuch i smak, ale przede wszystkim wzrok (fot 1).

W dobie nowych technologii kontakt z roślinami ma coraz większe znaczenie w codziennym życiu człowieka, a przede wszystkim w poznawaniu świata przez małe dzieci. Liczne wyniki badań przeprowadzone w ostatnich latach wykazały korzystny wpływ roślin na zdrowie psychiczne człowieka, a zajęcia w ogrodzie i kontakt z kwiatami wpływają nie tylko na sprawność fizyczną, ale wnoszą do życia człowieka wartości estetyczne i psychologiczne umożliwiając wyrażenie własnej osobowości.

Byliny to rośliny wieloletnie, które mogą być wykorzystywane w bardzo różny sposób podczas zajęć z pacjentami w różnych od porach roku. W zależności zaplecza jakim dysponuje placówka, w której odbywają się zajęcia takie mogą one obejmować:

siew nasion,
pikowanie siewek,
sadzenie roślin do gruntu,
zakładanie rabat kwiatowych,
rozmnażanie bylin,
podlewanie,
odchwaszczanie,
cięcie kwiatów, kwiatostanów na suche bukiety,
wykonywanie kompozycji kwiatowych z kwiatów żywych jak i suchych,
wykonywanie kolaży jesiennych i innych.

Byliny możemy podzielić z względu na swoje właściwości terapeutyczne na:

byliny o charakterystycznej teksturze, które wykorzystamy do stymulacji zmysłu dotyku:

Krwawnik wełnisty (Achillea tomentosa)

Rogownica kutnerowata (Cerastium tomentosum)
Kuklik szkarłatny (Geum coccineum)

Szarotka alpejska (Leontopodium alpinum)

Miodunka pstra (Pulmonaria saccharata)

Sasanka zwyczajna (Pulsatilla vulgaris, fot. 2)

Szałwia lekarska (Salvia officinalis)

Czyściec wełnisty (Stachys byzantina)

byliny o charakterystycznym zapachu, które zastosujemy na zmysł węchu

Kocimiętka Faassena (Nepeta × faassenii),

Macierzanka zwyczajna (Thymus vulgaris ),

Lawenda wąskolistna (Lavendula angustifolia, fot. 3),

Piwonia ogrodowa (Paeonia hybrida, fot. 4).

Floks wiechowaty, płomyk wiechowaty – (Phlox paniculata fot 5)

Smagliczka skalna (Alyssum saxatile fot 6.)

byliny, które mogą być wykorzystywane do stymulacji zmysłu smaku

Lawenda wąskolistna (Lavendula angustifolia) – kwiaty

Pysznogłówka szkarłatna, p. dwoista (Monarda didyma) – liście stosowane są do herbaty

Liliowiec ogrodowy (Hemerocallis ×hybrida) – pąki, kwiaty (fot 7),

Miechunka rozdęta (Physalis alkekengi) – jagoda,

Fiołek wonny (Viola odorata) – kwiaty.

Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) – płatki języczkowe (fot. 8)

byliny, które można wykorzystać do stymulacji słuchu

Miechunka rozdęta (Physalis alkekengi),

Mak wschodni (Papaver orientale).

oraz różne gatunki traw

Do stymulacji zmysłu wzroku możemy polecić wszystkie byliny, które będą posadzone w dużych plamach lub stworzymy rabaty jednobarwne.

W ogrodzie terapeutycznym musimy zwrócić uwagę na gatunki trujące takie jak: konwalia majowa (Convallaria majalis), tojad mocny (Aconitum napellus), miłek wiosenny (Adonis vernalis) lub parzące takie jak np. dyptam jesionolistny (Dictamnus albus fot. 9.). Warto by w takim ogrodzie nie zabrakło gatunków bylin, które można wykorzystać do suchych bukietów takich jak; mikołajek płaskolistny (Eryngium planum, fot. 10), lawenda wąskolistna (Lavendula angustifolia), krwawnik wiązówkowaty (Achillea filipendulina, fot. 11), chaber wielkogłówkowy (Centaurea macrocephala fot. 12).